Title: Finneblomkes
Rimen en sangkjes
Author: J. R. Kloosterman
Release date: July 11, 2024 [eBook #74009]
Language: Frisian
Original publication: Bergum: Gebrs. v.d. Meulen, 1907
Friesen!
Ljeafde for ús tael, fielinge for de poësije rounom ús, hat de skriûwer drjeun ta it opstellen fen de rimen en sangkjes, jimme hjirmei oanbean.
Nim se oan as in útering fen libben en sier yn ús âlde sprake, lyk as dat blomke, ho lyts ek, kleur en fleur jowt oan it fruchtbere grien fen Fryslâns tierige greiden.
Fortraepje se net, al bin it mar finneblomkes.
UTJOWER
—Oan ’t earste finneblomke op ’t lân,
Yn smoute fen ’e foergerân,
Dat earste ljeave foarjiersbern,—
Ha ringen wy ús hert forlern.
It plakje dêr wy boarten ’t earst,
Dat lûkt yen jimmer wer, en ’t meast,
Dat giet bilieven nea net wei,
Howol ’t yen krekt mar tinke mei.
Us earste boarters fen dy tiid,
Nou al forslingere wiid en siid,
Derfor fiele altyd wy sa eat,
Hwer dat men letter ek forkeart.
It earste frjemde skoalleskoft,
Dêr mids de greate skoall’bernskloft,
Komt sims yet sa fensels mar yen
Nei fyftich jierren wer yn ’t sin.
Yens earste lytse frijerij,
Forjit men nea, bliûwt stees yen by,
Do hie men sin oan oarmans bern,
Yens holle hast dêrby forlern.
’t Forjit yen nea! dat heucht yen ’t meast!
Ho ’t men bidêsd iens, ek foar it earst,
Oan hûs do helle in jongfaem....
En sei tsjin d’ âlden: „Dy ha ’k naem!”
En ho dat troch hjar flinkens hja,
Gled mei de earste dei al sa
Us eigen waerde en sà nei:
Dat wier ús wol in earste dei!
Ef ’t ek in earste dei do wier!
Dat hja yen op ’e side stie!
Hjar hân dêr do yn yennes lei!
En ’t „Ja” ta ’t boask mei yen do sei!
—As d’ earste poppe dêr dan is,
Dan is it like goed as wis,
Dat men dy dei nea wer forjit,
Dy dei yen faek to binnen sjit!
It earste laitsjen fen yen bern
Unthâldt min wol, giet nea forlern!
Dêr tinkt men yet nei jierren oan,
O, soks! ja, soks! unthâldt men skoan!
En d’ earste wirdsjes „Mem” en „Heit,”
Hwet soks yen yet nei jierren seit,
Al binn’ dêr lange tiiden wei,
’t Blûwt yen dochs by as hjoed de dei!
Hwet ’n earste kear! do ’t sa fier kaem,
Do ’t popke lytse stapkes naem,
Do mem it foar it earst mei glâns,
Seach stappen by de mûrre lâns!
En d’ earste kear (’t lei do al fier,
—’t Wier lang forlyn, goed tweintich jier),
Naem ien fen ’t iis in twadden mei,
En dy bleau dêrnei nea lang wei.
En sont dy tiid, dy earste kear,
Wier d’ earste nou gjin earste mear;
Twa helten waerd’ dy earste ien:
Sá hawwe do dy beiden dien.
As men nei lange jierren wer—
—Fen ’t swalkjen warrich, hjir en dêr—
Wersjocht foar it earst ’t bikinde gea,
Hwer ’t men wei is: ’t forjit yen nea!
It earste metten fen in frjeun,
Dat is for yen fol blydskip bleauwn!
As hy—hwet jierren wier forlyn,—
Ris unforwacht by yen komt yn!
De earste swiere gong, dy ’t min
Yen libben net forjitte kin,
Is, as it mei in sibbe bart,
Dat men nei ’t hôf dy bringe moat.
Den fynt men op it âlde sté
For elts wer ’t âlde plakje ré,
Wylst dy ’t men foartbrocht net komt wer,
Foar ’t earst op ’t âlde plakje dêr.
Sa’n earste joun forjit men net,
Dan bliûwt dat hoekje unbiset;
Dat komt yen ’t alderhirdste foar:
Docht men de skoatel op de doar....
....Dy earste nacht! ’t Heal útstoarn hûs!
Oer ’t grêf it earste beamtgerûs....
It ta-yen-sels-kommen foar ’t earst,
Soks heucht yen lang, ja! ’t alderklearst!
By d’ earste gong nei ’t tsjerkhôf ’ris,
As it forlyn in wike is,
(Men hie forlangst en soarget ek),
Dan giet yen tinken graech tobek.
It earste greate ûnk, dat yen
Sa sear die, komt yen faek yn ’t sin;
Wy witte amperoan ho ’t kaem,
Do ’t ús sa bot to pakken naem!
Wy sjogge op ’t lêst foar ’t earst rjucht yn,
Dat lang altyd gjin sinneskyn,
Mar near en tristich waer foar wis,
It op ús libbenspaed faek is.
Blomkes! maitiidswille!
Bledsje en dinnenille,
Kin hjar lot wer tille;
Maertesinne oermielle,
Hwet fen froastwyn trille;
Wounen binne hielle,
’t Wylgenpûske als gielle,
Twisken ’t beamt forsjille.
Sjoch dy foarse iken,
Hwerfoar stoarmen brieken!
Finkjes dy forstiken
Dêr hjar nêst; untwieken
Romte en lân en strieken,
Del by iik en krieken;
Smout is ’t hjir: biswieken
Skeanwaeid beamt en siiken
Amper, oan dy pieken
Is ’t ús nou wer blieken,
Dat hja ’t grien oantrieken.
En wy gyngen hinne,
Dêr ’t de gealtsjes binne;
Né, dy net allinne,
Dy ’t w’er fine kinne.—
Fen ou, dat de sinne
Moat nei ’t Westen rinne,
Mei de dei, bigjinne
Dêr rounom fendinne,
Woll’ eltsjoar ôfwinne:
’t Liet fen Nocht en Minne!
En as wy nou earne,
Troch in smoute leane,
Ef it fjild trochgeane,
Nou ’t hja yet net meane,
Ef by ’t poelke steane,
Stil is it dêr nearne,
Ho ’t de skriezen fleane,
Sims alhiel nei ’t skeane!
Kobbe yn ’t koai-forbeane,
Moaijs scil ’t al ús teane!
Troch ’e hege raeijen
Komme siigjes waeijen,
Hwer de liepkes d’ aeijen
Sont in wike al laeijen.
Hear dat lûd ramaeijen!
Sjoch dat tûmm’ljen, draeijen!
’t Ljurkje er ek delsaeijen,
Mids it grien hjar flaeijen;
’t Fjild yn goudgiel klaeijen,
Twisken beide Maeijen!
Oer de blauwe weagen,
Gien’ mei wille ús eagen,
Nou ’t wy dy wer seagen.
Och! langlêsten reagen,
De Noardeasterfleagen,
Dy do mei hjar pleagen,
Lein’ de sulvren breagen.
Maitiidsstrielen dreagen
’t lis ôf en oerteagen,
’t Swanneblomme-beagen!
O, hwet swiets wy rûke,
Fen ’e blommetûke!
’t Wol ús eagen lûke,
Dêr nei eltse hoeke;
’t Bloeit oan kladde en strûke,
Nou ’t waer neat forbûke,
’t Noard yn lang net spûke,
’t Hat gjin blom forknûke;
Kin ’t in fochtsje brûke,
’t Waeksjen hat net stûke.
Sa strieljend de sinne, sa ynblau de loft,
Sa sêft-syljend jinsen dy aerdige kloft,
Fen wolkjes mei goudene wjukken!
Ho yngrien it beamte, ho tsjok dêr it skaed,
Ho koel is ’t en fris der en ho ’t it ús laedt
Yn ’t tsjuster fen blêd en fen tokken!
Ho pronkje de blommen yn wyt en yn rea,
Yn blau en yn poarper en giel troch hiel ’t gea,
Hja lizze op it wyntsje to soeijen;
De roaskes dy rekke hjar blomkopkes út,
Hjar blijreade bledsjes, dy lokken it Súd,
Nou stiene se om middei to bloeijen.
Ho lekker it jinsen fen ’t flearboskje komt!
Ho drok it fen bijkes yn ’t linebeamt’ bromt!
Hja skrippe, tôgje oan for de winter!
Sjoch! krekt ef sweeft dêrre in losmakke blom!
Dy wjukkelt fen blomtún ta blomtún sa om!
In siden flewieltsje as flinter!
To rypjen yn heldere fierte, leit ’t sied,
En inkeld klinkt dêr den it ljeaflike liet,
Fen ’t sjongerke út ’e strúwellen;
Oars is it hiel stil, hwent it wyntsje dat slept,
En boartsjend oer ’t haeilân gjin twirke him rept,
Dat wei wirdt mei ’n stik mennich tellen.
Oer ’t fjild wirdt it jounich, it sintsje sinkt leech,
En wekker wirdt ’t Noarden, de wolkjes gien’ heech,
Fen ’t miedlân komt heaswiete amme;
De fûgeltjes allegear helje wer op,
It wyntsje rûst jounsangkjes heech yn ’e kop,
Troch ’t sulver fen d’ âld wylgene stamme.
O ljeaflike Hjerstmoarn ho aeijste,
It blomke út ’e sliep yn it hôf!
Ho myld en frisk lykwols dû waeijste,
Oer ’t dauwige fjild fen ’t East ôf.
Ho stekt nou it lytse blomknopke,
Dat oan ’t hjoed ta bloeijen ’t net brocht—
Ut bledsjes ’t reafallige kopke,
Fol langstme nei waermte en nei ljocht!
Ho spilet troch ’t leaf fen ’e reiden,
It moarnsliet fol wille en fol lok
Fen ’t reidmoskje en boppe de greiden,
It ljurkje sa heech en sa drok!
Ho laeitsje ús fen fierrens tomiette,
Eft hien’ wy fen alles frij kar,
’t Reawangige goud fol ynswiette,
Fen rypjende apel en par.
Ho goudgiel it nôt op ’e lânnen,
Der ’t blêkrjend de sinne oer leit;
Ho skrippe de warbere hânnen,
Yn rogge al, yn hjouwer en weit.
Ho bol binn’ de wyntsjes dy ’t waeije,
Troch ’t linebeamtlof, tsjok yn ’t blêd;
Ho bringe s’ ús, hwer se yet haeije,
De hearook tomiette fen ’t mêd.
O, tankber for ’t moaije en for ’t goede,
Is ’t hert ús fen romjen sa fol!
Hwat binn’ wy sa’n dei woltomoede,
Ho is ’t ús dan alles sa wol!
Nou ride wy, nou glide wy!
Nou bliûw’ wy net mear thús!
It wier oan dizz’ tiid ta mar sa:
It libben hast in krús.
’t Wier al den dei, mar foar en nei,
Rein, stoarm en Westewyn,
Ef dampich waer, ’t wier núver raer,
Gjin blinkje sinneskyn.
Nou wol gewaei, mar droech de klaei!
Hwet wolkjes yn in trop;
De loft oars klear, hwet woll’ wy mear?
Nou libje wy wer op!
Nou is ’t safier: de gledde flier,
Leit oer it wetter spraedt;
De flakten oer! fen toer ta toer!
Dat ’s dei oan dei ús paed!
Foart mei ’t geseur! nou is dêr fleur!
Men heart gjin kleijen mear!
Dêr is wer gong by âld en jong:
Ho ’n pearen meitsje ’t klear!
Jonges moatte bruijen ha!
As hja soms ondogens binne,
Slaeh dêr dan mar goed op ta!
Lit se lipe, raze ef stinne,
’t Giet ornaris hjar net nei,
In wân bruijen giet dêr mei.
Famkes slacht men ljeaver net,
Dy wird’ om ’e finger woelle,
As men s’ yn ’e kelder set,
For ’t gejeuzel om yen holle;
Hwent dy sanigje mar foart,
Om hwet lapkes poppegoed.
Mar mei beide moat sa fier
’t Yn ’e wrâld net komme moatte,
’t Better meitsjen falt dan swier,
Hwent soks is mar for in hoarte;
Brûk fen miett’ ôf goed forstân,
Wen de bern daelk nei jimm’ hân.
Oranjewâld! Oranjewâld!
Dy ’t fen Natúr hjar pronk bihâldt,
Fen beamt en skaed en fen moai blomt,
Det dy by ’t simmer der ris komt!
It beamt’grien winkt him al tomiette,
Hat hy dêr west, hy scil ’t ûnthjitte:
Mei d’ earste maitiid kom ik wis,
Nou ’k jo iens ken, wer sûnder mis!
Oranjewâld! Dû hearlik wâld!
Hwet moaije namme, eal en âld!
Hwet smoute for it kâlde Noard!
Hwet skaed for hiette yn ’t droege oard!
Hwet beammereuzen boppe miette,
Hwerby, dy ’t wol fen ieuwen witte!
Fol rûzjend blêdgoed allegear,
Yn loanen hjir, yn troppen dêr!
Hjir stiet de moaijste tsjerke bouwd,
Fen stien net, mar fen libjend hout,
Wylt ’t rûzt fen in Natúrpesalm,
Ta ’s Bouwhears lof op swiete walm,
Fen blom en krûd, sa nei omhegens.—
De griene pylders fen omlegens
Nei boppen ta, dy flechtsje hjar,
Ta bôchwirk jinsen yn eltsjoar.
Hwet moaije leanen, djip en smout,
Fen tsjokke stammen, ikenhout,
En dy Marijkemoai alear,
Wol kuierjen seagen mennich kear.
Der ûnder binne reuze-iken,
Dy ’t ieuwen al hjar krún opstieken,
En gledde boeken by de rûs,
Mei ’n tichte blêdkrún, djip en kroes!
Ho toer-heech mennich spjir en din!
Hwaens kop min skraech biëagje kin!
Hwet binn’ der troch hjar niddelgrien,
Al freselike stoarmen gien!
Dochs binn’ hja ’t hiele jier troch jimmer,
By ’t winter moai, krekt as by ’t simmer;
Dy sjogge ek nei wiid en siid,
En witte ek fen d’ âlde tiid.
Ho ’t der dy ljochte bjirk ús each,
Ynienen lûkt! krekt eft hy teach
Om ús oan just syn wite pronk,
Dy ’t sulvrich ús tomiette blonk!
Moai komt syn hege stamm’ fen fierren,
Ut tsjin it blaugrien fen ’e spjirren;
Hwet stiet der in moai kopstik op,
Det fine blêdgoed fen syn top!
Hark dêr de hege populier
Ris waeijen, det syn klapprjen fier
To hearren is yn ’t hiele hear!
Wech-en-der-wear heart min him klear.
Hy andert op de wyn syn waeijen
En wit syn bledden sa to draeijen,
Ef rabbelt hy,—fen hiel it gea,
Hat hy ’t it drokst en swijt hast nea.
Dêr krinkelt him sa mennich paed,
Yn flauwe bochten, fol fen skaed,
Nêst hageroaskes yn ’t reawyt,
Hwaens hunnichswiet yen ’t rûken hiet!
Den wer mei gouden bremerheide,
Is ’t paed biseame twiskenbeide,
Wylst Lelytjes-fen-Dalen prûs,
Hjar klokjes widzje by de rûs.
Nou binn’ wy wol op ’t fierst yn ’t bosk,
En flaeije ús del op ’t tsjokke mosk;
Gjin sofa ef gjin canapée
Op ’t Fean, kin ’t helje by dit sté!
Wy tinke as wy hjir sa lizze,
Springfearren, dy ’t gjin fearkreft misse
Bin ’t hjir, de sittings grien flewiel,
Fen ’t fynste tryp en skien en hiel!
Hjir sitt’ w’ as yn in ticht priëel,
De tokken fen in wite abeel,
Dy hingje amper op ’e groun;
Tsjok ûnderhout stiet ticht yn ’t roun.
De tokken fen ’e hazzenúten,
Dy ha de trochgong hjir hast slúten;
De toarnebeijen scoen’ by ’t hjerst,
Yen yn ’e mûle falle bêst.
Is dêr in hoekje sinneskyn,
Dêr komt in flinterke efkes yn.
Ut lange fearren njirrekrûd,
Yn ’t skaed oan hege beammefoet,
Hâldt Kamperfoelje in Elske omstringle,
De Koets syn blomswietwyt, det mingle
Him twisken ’t tûzenleaze grien,
Fen blêd en strûk, fen leat en tien.
Dêr nestelt ’t lytse fûgelboun,
Yn ’t lege beamtgoed by de groun,
Forskûle omraek foar almans each,
Knap siker, dy ’t in nestje seach!
Yn toarne ef yn ’e skerpe kriiken,
Yn ’t kreilgoed fen de jonge iken,
Toarnkrûpers, winterkeuninkjes en mear,
Dy bouwe der hjar nestjes gear.
En digert men nei boppen op,
Sjocht m’ yn ’e iik healwei syn kop,
Yn ’n strampel ’t swarte rûkepear,
Hjar simmerwente is kant en klear!
Ho ’t d’ eksters yn in slingertûke,
Ta fondemint in gaffel brûke
Fen hageprikke en liem it nêst.
Knap mitselje, goed murrefêst.
Sjoch, hwet ’s my dat? hwet hinget dêr?
Wei is ’t en lykwols komt it wer,
To lange lêsten nei in skoft;
’t Sweeft oan in tûke yn ’e loft,
’t Is núver! dochs it hat wol folle,
Fen ’n by-inoar-gearpakt tropke wolle,
Det oan in tûke hingjen bleau,
En troch de wyn den sonk, den kleau.
It like ef in kanarje krekt
Syn kopke út ’t protsje goed wei stekt....
—Ei ju, dat is in fûgelnêst,
Det hinget mei ’n pear triedjes fêst,
En slingert oan de lichte tûke,
Fen d’ iene nei de oare hoeke:
De Gielgou wennet der sa smûk,
Sa húslik oan syn slingertûk’.
Hy ropt syn „Rike Ljue” ús ta;
Dêr hy by wennet, binn’ ’t ek sa!
De Koekkoek jowt ús hoop op rein,
En warskôget: „nei hûs ta tein!
Oars scill’ jimm’ in wiet pakje krije,
En dêrom wol ’k dat net forswije,
Gjin ien, die ’t dêr sa bot fen hâldt,
Al is ’t ek yn ’t Oranjewâld!”
Hwa tikket sa oan ’t hout, dat min
Alhiel om fierrens ’t hearre kin?
Us Specht is ’t, yn syn wyt-rea-swart,
Dy ’t om in houtroep him sa wart,
Dêr woe hy hjoed mei „Middei“hâlde;
Yn dy healdeade wylch, dy âlde
Sit ’n lekker byt, ’t spyn is noch hird,
Mar hy hâldt faesje, ’k leau—it wirdt.
De Klyster, hark! hwet slacht hy lûd!
Dat makket ús de dei noch goed,
Sa’n ien kin mear as sljucht en rjucht,
Sa’n ien dy hat ta sjongen ’t rjucht,
As hy út knopjende strúwellen,
Us jûchjend lûd wit te fortellen,
Fen alle moais, wol wiken lang,
Syn maitiidswille yn syn sang!
En sjoch, ho hjir nou hân oan hân
De kînst Natúr mei sefte bân
Nei det him ’t past, laet s’as hy ’t wol,
En makket alle skudden fol.
Sjoch hjir de hege tsjokke Linen,
Hjar tichte blêdden troch inoar winen,
In pyldergong, fol koelte en skaed,
Wol ’t moaijste yn ’t Oranjewâld.
Sjoch ho sa’n Bûten ien gehiel
Nou waerde troch elk ûnderdiel;
Troch Lineloane en Blommebêd,
It hiele Park is krekt biset;
Ho scoe min ’t moaijer habbe wolle?
Dêr ’s neat to min, ek net tofolle;
Sa djipgrien ’t gêrs, sa frisk it blomt,
Hwer efter moai it slot útkomt.
Altyd wer oars: nou ’n fiks stik lân,
Mei melke kij oan d’ oare hân;
It boulân nou bysiden wer,
Mei rogge en boekweit hjir en der;
Alhiel gjin minsken, hast gjin hûzen,
Natúr sprekt yn it beamterûzen,
Alline ’t libben fen Natúr,
Bliûwt hjir as ’t allermoaiste oer.
Sims makket ek de kinst it moai,
It ien by ’t oar, krekt nei de roai.
Hwet draegt det sêft nei ’t wetter ou,
Mei ’n beamtrop del fen ’t slotgebou!
Ho ’n brúne boeken, wit hofolle!
Min sjocht yen d’ eagen út ’e holle!
Ho klear dy fiwer! swanneblom
By swanneblom, dy soeije erom!
En dy Kastanje! sjoch ris oan!
Syn stamm’, syn blêdtek, o ho skoan!
Hy hat de winter wer trochstien,
En nou is ’t op in bloeien gien.
Ticht binn’ fen bledden al syn tûken,
Alhiel ticht, fol nei alle hoeken!
In grien ferwulf, fol skymrich blau,
Waerd lein, breed oer syn stamme nou.
Syn tûzen kearsen stiek hy oan,
Op blauwe kandlers fen ’e moarn,
In reuzeblommekoer allyk,
Nou wol de moaijste yn ’t blommeryk!
Fier ljochtsje s’ yn syn tsjustre grienens
Dy wite ljochtsjes yn hjar skienens,
In houtdou-pear koerd’ brilloftslied,
Det yn dy krún forskûle siet.
Nou by de túnman ’ris to gast,
En jaen’ wy d’ eagen goed de kost,
Dan sjen w’ ien hearlikheit rounom,
De kostlikheit fen blêd en blom;
De plantenbern út waerme lânnen,
Dy binn’ hjir troch syn warbre hânnen,
Fen ’t Súd en East út fiere oard,
Njûd waen, hjir yn it koele Noard.
En sjoch dat Roazepark ’ris oan!
’t Is ’t laeitsjen fen ’e blide moarn,
Dat der fen útstrielt, hwet in pracht!
By d’ iene amper sinneljacht,
By d’ oare wer in djip oranje,
Dêr ’t donkerbrúne as kastanje,
Dêr wer ien súver yn ’t sniewît,
Dy ’t wis Madame George Bruant hiet!
Sjoch, ho ’t La France hjar greate blom,
Mei ’t wytread blêd op d’ ein teart om!
Dêr ien yn ’t crême, eat grien en wyt,
Dy ’t Dutske Keizerin men hiet.
De Jacques-Minot’s hearr’ foarst to kommen,
Mei Magna Charta’s folle blommen
En ek de Zephyrin Drouhin,
Ryk bloeit, rea twisken d’ oaren yn.
Stil! stil! hwet is my dat in sang!
Dêr út ’e fierte, breed en lang!
Sims wémoed is ’t, sims wille en nocht,
Dat alle earen harkjen docht!
Dat is ús Gealtsje, ús mastersjonger,
Dy ’t jister pas fen oer de Tsjonger,
Syn sangplak werfoun yn it Wâld,
En nou mei ’t wyfke brilloft hâldt.
Dêr ha’ wy wer in fiergesicht!
Né, dat forjit men net sa licht,
Hwer it sa’n echt Frysk lânskip jildt,
Nei ’t „Meer” ta, ’t eff’ne griene fjild!
Wol min noch oars, dan hwet nei ’t Easten,
Om ’t bytsje kliûwen yen to treasten,
Den sjocht men wer de moaije wrâld,
Fen ’t Fryske Haegje! Oranjewâld!
Lit Hollân poff’e op syn Haech,
It is en bliûwt altyd de fraech,
Scoen’ wy dochs wol sa mâle graech,
(Al kamen beide ek oan ’e Waech),
Mei ús lyts Haegje „lykom” wolle?
O né, wy hâlde fierst to folle
Fen ’t pronkbyld ien ús fryske wrâld,
It ienich moaije Oranjewâld.
Sa ’s it waer is, is men ek,
Alles hat syn lek en brek,
Alles kin yen dan mislearje,
Nearne hat men sin dan oan,
Neat is aerdich dan ef skoan,
Men wol dan mar krimmenearje,
Yn it wirk in tsjinsin ha,
Unforskilligens dêrta,
Tsjin in oar sa frjemd en bjuster,
Unforstânnich, mâl en koart,
Brûkel, as men fleurich moat,
Krekt forkeard, de skouwing tsjuster,
Hiel den dei allike raer:
’t Súver byld fen tristich waer!
Koarte dagen, mist en rein,
Stoarm en unwaer ’t jowt in ein;
Moatte dochs trochwoarst’le wirde.
It is sims wol ’ris in toer,
Eart dat swiere ûnk is oer,
Dat in byt men ’t wer kin hirde;
It hat faken gâns hwet yn,
Ear ’t in mylde sinneskyn,
It moai waer mei grien en blommen,
Strielt wer oer ús libbenspaed.
Och! dêr is sa-folle skaed,
’t Is in toer, soks troch to kommen,
Hwet yen yn ’e mage sit,
Dêroan hat men frijhwet lit.
Deljaen, under al ús lêsten,
Dy ’t yen ienris oplein binn’,
Giet it mei ef tsjin ús sin:
’t Bêste is stil to birêsten,
Ho ’t it giet ef rinne mei:
Nei de nacht komt wer de dei!
Doarpke, yn blauwe weagen,
Fen it djippe Wiid,
Sjoch, do lûkste ús eagen,
Fier al yn ’t forskied!
Moai lyts Earnewâlde,
Lân en wetter hâlde
Dy, as wol hja partsje,
Ef jamk om dy boartsje,
Hwaens in hoartsje ek biste,
Moaije wetterblom!
Sims moat d’ ien dy miste,
Ruilje strak werom.
Wiide wetters boartsje,
Altyd om dyn lea,
Mar ek wol in hoartsje,
Dogge hja dy wea.
As Súd-Westerfleagen
Dei oan dei de weagen
Jeije op dy ta,
Den is ’t sa ef sa,
Ef do giest dêr under,
Wis dochs under ’t skûm,
Mar it is bisunder,
’t Hindert noait in krûm.
’t Bliûwt lykwols by ’t âlde,
’t Lân is dan mei-ien,
Rounom Earnewâlde,
Rimpen tîge grien.
Dan sa’n aerdich hoartsje,
Koen’ de fiskjes boartsje,
Bûten ’t Wiid syn rân,
Op ’t fordronken lân,
Komm’ er dikke snoeken,
Ek al pouns-skiere iel,
Yn d’ útsette fûken,
Foar in hearemiel.
Elk kin sile en roeije,
Hjir yn Earnewâld,
Yn de skipkes soeije,
’t Wetter is hjar wrâld.
Mei ’t op ’t Wiid hwet spûkje,
Net gau giet in hoekje,
Fen it seil den del,
Waeijen is gjin tel!
Fiskje en fûkebreidsje,
Dêr giet it dêrom,
Mar fen ploeije en eidsje,
Wit men der gjin krom!
Oer it wetter fleane,
By hirdsylderij,
Krimp dan jaen? né, nearne!
Dat heart dêr net by!
By sterk iis hirdride,
Om it winnen stride!
Prizen helje, man,
Dêr wit men hjir fen.
En de mînsken binne,
Hjir sa bêst en gol;
Giet men hjir ’ris hinne,
Dat bikomt yen wol.
Nou ’t sa nei skimerjoun
Al njonkenlytsen roun,
Giet mei ’t ljocht fen ’e dei,
Yet mennich oars ek wei.
De moed dy giet er út,
Stil wirdt men ta bislút,
Gjin lûdens, gjin gerop,
Wy binne sahwet op.
Men swijt nou ljeaver ’ris,
As dat men praetsk mear is.
It lichem wol op ’t lêst,
Nou stilte, fréde en rêst.
Natúr, dy giet yen foar,
Mei ’t ien sawol as ’t oar.
Dy is de drokte ek sêd,
It fûgelt giet op bêd,
De sinne is al lang wei,
It skimert yet hwet nei;
En hiel de dei fen hjoed,
Mei al syn goed en tsjoed,
Dy litte w’ efter ús,
Mar tinke yn ús klús,
Ha’ wy ús sels goed ward?
Hwet is dêr mei ús bard?
Wy freegje ús sels ek nou,
Yn d’ iensumheit ’ris ou,
Is ’t aerdich, skiklyk gien?
Ha wy ús plicht goed dien?
Koe it mei hjoed der lâns?
Waerd’n wy ek hwet mear mâns?
Yn hwet yens plicht ús seit?
To witen, ho ’t nou leit,
Is wol hwet fen bilang,
Hwent as wy ús gjin twang,
Oplizze wolle net,
Dan leau ’k net, dat men ’t redt,
Ta echte betterskip,
Dat jowt dan net in drip.
’t Is goed, dat w’ eltse joun,
Us sels wer ’ris ha foun,
Soks is foaral net kwea,
Docht siker ús gjin skea.
Nou, lytse blomkes! nou op bêd!
Al binn’ jimm’ ’t bloeijen lang net sêd,
It kin nou net mear lije;
’t Is mear as tiid, och leau my mar,
Wy kinne ommers wol eltsjoar,
Jimm’ scoen’ jimm’ nocht nea krije.
To berntsjes, to myn ried „Hawar!
To gau op bêd, dêr ’s gjin mear kar!”
De nachten wirde fierst to lang,
Ik wie for jimme wier al bang,
Dat it to let scoe wirde,
Jimm’ boartsje as mar ien sinnestriel
Yet laket, mei jimm’ read en giel;
Al kinn’ jimm’ ’t deis wol hirde,
To nacht pakt ien jimm’ by de kiel,
Biried jimm’ nou for strop en stiel!
Ik wit hy komt yet joun yn ’t lân,
Hy sit al op ’e Easterrân,
Mei ungedild to wachtsjen.
Ik wit it goed, ik ha him met,
Hwent jisterjoun wier hy hiel let,
Mei ’n sniebui al oan ’t jachtsjen,
Do ’t jimm’ al slepten, blomt en blêd,
Hy wie sa rou! Wês wol biredt!
Bistopje mei ik jimm’ nou fêst,
Ta ’n lange swiete winterrêst,
Nou ’t jimm’ dit fen my hearre;
’k Ha blêdden, rûchte, strie en hea,
Dat stopje ik jimme om ’e lea,
Dêr scil k jimme yn biteare,
Al-hiel-en-dal jimm’ teare lea,
Dan is hy ’r ou, oars is ’t jimm’ dea!
Foldien de rekk’ning mei de dei,
It loek sa stadich nei de joun;
De wirktiid mei syn drok gejeij,
Hat op it lêst syn ein dochs foun.
Wy stean’ nou stil en wachtsje ’ris,
En tinke nei, ho ’t alles is.
Dêr is nou gjin ferhael mear op,
Men kin gjin stap ek mear tobek,
Dêr beldert om yens hals in strop,
Dy bliûwt, al tiergje w’ ús ek gek.
Dêr is hwet bard fen moarn ta joun,
Dêr is hwet skript en underfoun.
Wy habb’ in swiere sylbeage oan,
Dy twingt yen sa aloan tsjin ’t boarst;
Wy fiele ’t by ús sels sa skoan,
Elk fen ús, dat net oars it moast.
Wy binn’ dêr en troch moatte w’ er,
Dat kaem ús oer, ús allegear!
Al gyng it alles hjoed moai skoan,
Hy sit ús danich yn ’e lea,
It is in rek ek, sont de moarn,
Yn ’t skrippen for it deistich brea;
Is ’t wirk ek swier, de earm ek warch,
Brea jowt it!—slomme sunder soarch!
De rekk’ning is foldien fen hjoed;
Wy binn’ dêr troch—mei eare ek;
Mar op is ek ús libbensmoed;
En woen’ ek lang net graech tobek,
Hjoed hâldde ús lang, lang op in bien,
Dy lange dei is wer foldien.
As de bûterblommen bloeije,
En de ljipkes dêroer soeije,
Draeije om bar, dan heech, dan leech;
’t Ljurkje yn boppeloften heech,
Altyd trochsjongt, noait oan-ein
Yn ’t moai waer op Peaskesnein:
Dan tsjûcht alles like bliid:
Nou is ’t wol de moaiste tiid!
Pronket al it beamt’ mei blêdden,
Steane op stânnen alle mêdden,
Sjochst de wyn dêr sêft oer gean,
Oer dat blomt yn bûnte klean;
Hôf en tún, de finne bloeit!
En it nôt by dagen groeit!
Alles laket like bliid:
Dan is ’t ek in moaije tiid!
Ja, dan sjogge wy s’ ek kommen,
Yn wytrea de Pinksterblommen,
Wylst sa moai troch hiel it gea,
De appelbeammen steane blij-rea;
Fol bûnt fé is ’t blommich lân,
Foarlik stiet de rogge op ’t sân.
Dy thús bliûwt ef giet fen honk,
Sjocht men yn ’e Pinksterpronk.
En as wy hwet fierder binne,
Sahwet om Sint-Jansdei hinne,
Sjoch dan rûkt troch ’t hiele gea,
’t Fen it lekkre nijwoan hea!
Hwet is ’t moai, sa’n simmerjoun,
Ear de griene, waerme groun,
Mei syn gêrs, syn nôt, syn blomt,
Under wite dauwe komt!
Ho troch-myld binn’ dan de sigen,
Dy ’t dêr boartsje troch de twigen,
Fen ’e hege linebeam!
Dat ’s de ljeave simmerdream,
Dy ’t nou mei de skimerjoun,
Fen ’e loft giet nei de groun.
En strak seit tsjin al it blomt,
Dat in moaije dei moarn komt.
Ja, dan jowt Natûr safolle,
For it hert en for de holle,
Dat min tinkt dêr dan oer nei,
Hwer komt al dat moaije wei!
Tankber wirdt it yen to moed,
For al ’t moaije, for al ’t goed;
En it each, dat skôge het,
Slút him den for ’n stil gebet.
Gaesterlân, bosk en strân!
Leechlân, marren, sân!
Kippenburg en hearlyk Rys!
’t Hunnebed djip yn ’e groun,
Net lang lyn by tafal foun,
Lit ’t sa bliûwe—dat is wiis!
Tink dêr om: ’t wirdt oars in griis....
Och fordústrewearje net,
Hâldt daelk op—oars is ’t to let!
’n Beam is net in poddestoel!
For in beam, dy ’t ien’ris foel,
Sjit gjin oaren yn ien nacht
Samar op ta ’n ikebosk,
Under yn it klamme mosk;
Dêrom! wês dêr op fordacht,
Ear de bile djipper slacht,
Dat ien nacht en hundert jier,
Skille noch al aerdich fier.
Dêr is yen fen jongsôf leard:
Dat men al hwet âld is—eart!
Nou stiet dêr sa’n moaije iik,
Jinsen o sa’n hege spjir,
En sa’n kroeze iper hjir,
Net ien fen hjar is noch siik,
Net ien, dêr ’t in tokke ôfbriek,
Bjirken ljocht, yn folle fleur!
Hânnen thús! foart mei ’t geseur!
Sjoch jimm’ dy kestanje net?
Dy ’t in blommekroane op het?
Sjoch dy boek! hwet is dy moai!
’t Giet er yen fen oer ’e lea....
Och! jimm’ wirk docht ús sa wea;
Jimme dwaen hat miett’ noch roai,
Nou men ’t sjocht yn simmertoai,
En dochs unforskillich kâld,
Dêrby bliûwt for hjar bihâld.
Wier! it aerdet gâns nei moard,
Dingen dwaen fen dizze soart,
Wrychtsjes! it roait wâl noch kant,
Dat jimm’ sa’n oerdwealskens dwaen’,
Jimme wirk moat fen ’e baen;
Elts krijt sa oan jimme ’t land;
Misskien wird’ jimm’ ’t lân útband,
Lit dochs alles op syn sté,
Smyt de bilen yn ’e sé.
Jimme krij’ oars sa’n partij,
Dêrom—lit it hjir nou bij.
Roei net út, mar plantsje oan;
Fryslân is oars al sa keal,
Hâldt dochs plak for finkje en geal!
Set it yn ’e kranten moarn:
„Gaesterlân wirdt net bidoarn!
„Gaesterlân bliûwt ’t moaije lân,
„Mei syn bosken oan syn strân!”
Maitiid, Simmer, Hjerst en Winter,
Wikselje mar jimmer ou;
Froast en snieflok, blom en flinter,
Folgje elkoarren altyd gau;
En ús lok-stjer skynt ek faek net,
Bliûwt wol hiele jierren wei,
Dat it ûnk ús pakt omraek yet,
Op ús moaije simmerdei.
Altyd it forstân dos brûke,
Stil wêze as ’t nei ’t sin net wol,
Oan ’e koartste sile lûke,
Al wirdt ek ús miette fol!
Moed hâlde! dêr moat it hinne,
Moed forlieze jowt gjin pas,
Kinn’ wy ea ús lot untrinne?
’t Makket dochs ús ûnk net los!
O, simmerdei
Dy ’t strieljend wei
Mei seine kaem fen boppen!
Do ’t al dyn pronk,
Tomiette ús blonk,
Yn grien en blomt’,
Troch fiere romt’,
Koen’ wy hwerom dy roppe!
Nou sjenn’ wy ’t earst,
En just op ’t klearst,
Mei wémoed yn it herte,
Ho moai do wiest,
Nou stou wer giest’,
Nou ’t wer is dien,
Mei blomte en grien:
Dyn skieden docht ús smerte!
Nou rûst net mear,
Dyn amme tear,
Oer ljeave blommeknopkes;
Nou hâldt dyn wyn,
Net mear him yn,
As ’t blomtún hy
Sims moat foarby,
Reafall’ge blommekopkes!
Wy tochten nea,
Dat al dat rea,
En giel en wyt fen ’t blomte,
Hjar bûnt en blau,
Hjar pears sa gau,
Fen tûke en ’t grien,
Sa gau wier dien,
Yn hiele wide romte.
Lit ús wille smeitsje,
Lit ús sa it meitsje,
Dat it oan ús net
Selvers sitten het,
Dat mei ûnk en lijen,
Faek wy hien’ to krijen,
Folle eigen skild!
Ja in hiele bult,
Ha wy ’t oan to witen,
Dat wy hiele riten,
Hast gjin wille ha.
Wier! it leit faek sa.—
Soks heart ta ’t forline,
Seit men, as de pine,
En it swier fortriet,
Yen dan wer forliet.
’t Makket yen net fetter,
Al wirdt men ek better,
’t Komt yen earst yn ’t sin,
Mei in nij bigjin;
Fen soks bliûwt in groede;
’t Greatst ten ’t tige tsjoede,
Dat ús pleage omraek.
En de nocht ús faek,
Fierst to faek ûntnomd hat,
En as it wer romt’ hat,
Is ’t ynienen wei,
Al ho swier ’t oars lei.
En wy moatte ommers,
Stees mar wer oan, sommes,
Us der ynjaen ’ris,
Hwerom dat sa is,
Sa dat wy dan letter,
En safolste better,
Seagen, wer ’t fen kaem,
Dat sa’n rin ’t hie naem,—
As wy den net hirde,
Troch dy slaggen wirde,
’t Jowt den alles neat,
En it giet forkeard.
Wolle wy net leare,
Dat w’ ús ’ris omkeare
Hwet it ús sims docht,
Dan wie ’t om ’e nocht.
o, Earste sêfte Maitiidsdei!
Ho nimst ús sa yn-ienen mei!
Sa sunder ús to roppen, nei
De earste maitiidswille!
Ho stjûrst de flinters op ús ta,
Dat hja yn-ienen for ús, sa
Hjar wjukjespronk untditsen ha,
Oer ’t blomt’ yn ’t roun forsjille!
Wy sjenn’, mar kinn’ dêr hast net by:
Nou ’t Súdewyntsje, tear en lij,
De flinterkes en ’t blomt op nij,
Ut tek en skreef en herntsjes
Al noege en rôp: kom, kom! to gau!
De wyn is om, de loft is blau!
’t Is hege tiid, och kom dan nou!
To! út jimm’ winterwentsjes!
Tsjep doarp mids fette klaei,
Mei fé fen ’t bêste skaei,
Men seit: ’t is Fryslâns fetste groun,
Dy ’t op syn boaijem mar wirdt foun!
De bouwen binn’ dêr hast to swier,
Foaral as ’t is in droechsum jier,
Mar is it waer net al to fêst,
Dan is it nôt dêr tige bêst.
It aerdet dêr nei Grinslân al,
Mei Frysk petear is soks ’t gefal,
Ja dûbbeld is ’t der Eastergea,
Dat rint yn ’t Easten dêr krekt dea.
As doarp docht Bûrum ek fiks mei,
Syn striette dat ’s in skienne wei,
Dy bôget sa fen ’t West nei ’t East,
Yn ’t Westen binn’ de hûzen ’t kreast!
Op ’t East is ’t lykwols ek goed gnap,
Dêr docht men net in ink’le stap,
Ef is ’t dêr skien, net better kin ’t,
Men is it rounom sa net wend.
De flinke tsjerke en gnappe toer,
Sjocht selst in ein fen Grinslân oer,
De greate mounle pelt it koarn,
En brekt en mealt mar altyd oan.
Twa tsjerken, beide sa as ’t heart,
Twa skoallen dêr ’t de bern men leart,
Dy binne sahwet op ’e ein,
Struij’ ’t jonge sied yn ’t bernebrein.
De beammen wolle er net unfoech,
As ’t lof him maitiids ier ûntjoech,
Wylt ’t is noch tige tear en fyn,
Dan lijt it fen ’e Noardewyn.
Yn Bûrum sit in knoarre jild,
Hwer ’t oars sa mar fen sels forsjilt,
Hjir bliûwt it stees en docht syn nut,
Sadet dêr nea oer babb’le wirdt.
De Sé smiet Bûrum skatten lân,
For ien sédyk mar yn ’e hân,
It hat „’t Nij Krúslan”, foar ’e helt’,
Yn letter ieuw dêr yet by teld!
Yngrien ’t lân, fol blomt,
Troch de hiele romt!
Hiem en miede en finne,
Blommen dêr-troch hinne,
Hwent de maitiid is wer komd.
Moai waer dei oan dei!
Alles waret mei!
Alles kin men tille:
’t Is ien—alles wille;
Al ’t ûnk is yn-ienen wei.
’t Beamt is ticht fen bled,
En fen ier ta let,
Sjongt it fûgelt tige,
Ut ’e beammerige,
Hwa dy ’t nou gjin wille het!
’t Hôf yn Pinksterpronk,
Dat ús ta him wonk,
Om yet eltse tûke,
Us nei him woe lûke,
Foar syn blossom-moai forsonk.
’t Sweltsje bouwt syn nêst,
Under d’ oes deis fêst,
Op it jiertal tritich,
Fen it anker, flitich,
Gint him súver nea gjin rêst.
’t Lyts kreas húske ticht!
Liemswier, fearkelicht!
Ho sy hjar dêr warre!
Krekt as de earebarre,
Heech dêr bopp’ hast út ’t gesicht.
Reabont, wît en brún,
Floddert yn ’e tún,
’t Flinterke oer ’e strûken,
Om ’e blommetûken,
Ta hjar heechste wite krún!
Hundert eagen scoe ’k,
Hawwe wolle, koe ’k,
Al dy wille fetsje.
Och! ’t is mar sa’n setsje,
Dat sok moaijs yens eagen loek.
Túch en blommen waeksje beide,
Rounom troch inoar yn ’t gea.
Blomkes moai selst oan ’e heide,
Aerdich ljeaf yn poarperrea!
Túch meije al dy plantsjes hiette,
Dy ’t gjin waerde oan sulver ha,
Mar dochs roppe s’ ús tomiette,
Dat s’ ek in bitsjutting ha’!
Kin men mar allinne libje,
By it gêrs, dat bûter jowt?
Scille wy mar rimpen kibje,
As in man hwet blomkes bouwt?
Né! wy moatte mear as ite!
Ien, Dy ’t blomkes en it nôt
Beide makke, lûkt in rite,
Us troch ’t Blomt nei heger Oard.
Bûten is it nou to finen!
Wier ’t yn lang gjin trewis dêr,
Om ’e kâlde Noardewinen,
Nou is ’t Maitiid! Maittiid wer!
Ljeave herten: wite Wyfkes,
Stiene dêr mei griene lyfkes
Om ’e fine lea oan, prûs
Yn ’e smoute fen it hûs.
Nikke mei hjar lytse beltsjes,
As de skelfink maltiidsteltsjes
Op mesyk bringt boppe hjar,
Krekt is ’t, ef forstean’ hja inoar!
Titelroazen, gouden sinnen!
Peaskeblommen, rea, wyt, giel,
Sjocht mei ’t bloeijen men bigjinnen;
Bijkes ’r al oan ’t hunnichmiel.
Protters kweelje ’r op de pannen,
’t Jongfé dounset yn ’e lânnen,
Grienens leit oer ’t hiele gea,
’t Beamt tsjocht om ’e neak’ne lea,
Stâltsjes, strûkjes oan en bledsjes;
En wy sjenn’, mei lytse setsjes,
Selst de alder-âldste stronk,
Klaeijen him yn maitiidspronk.
Wiide Ie en Birgermar,
Rikke dêr de hân eltsoar,
Hwer dan oan de Birgerdaem,
Syn bigjin ’t moai Birgum naem.
Birgum! ljeaflik boskryk oard,
Dit foaral yn ’t hege Noard,
Mei sa mennich kwekerij,
Hwer ’t deldraegt krekt yn it lij!
Sa ’s yn hiele Frieslân net,
Moaijer min ’t wol nearne het!
’t Seit my hwet: der heart hwet ta,
Dy ’t soks to biöard’rjen ha’!
Kom, bigjin w’ ús kuijer dêr
Troch dy túnen, hinne en wer.
Eltse stap lit nijs ús sjen:
Moais fen fremde plantenbern,
Ut Amerika, Japan,
Afrika, wit ik er fen,
Ut Australië kaem hwet;
Elts brocht hjir syn planteskat,
Heech fen ’t Noarden, djip fen ’t Súd,
Amper alles wirdt hjir njút.
Dy ’r in bytsje mear fen wit,
Seit, dat net fensels soks giet.
Beammen, ’t blêdgoed as fen goud,
Oan fremdsoartich ikenhout;
Wer goud-ipers by de rûs,
Rjucht fen stamme en ’t tûkwirk kroes;
Boeken brún by ’t bonte blêd,
Dêr in hiel park mei biset;
All’gear fremdigheden, dy
For de measten binne nij.
En hwet oars net, hwerfen ’t skaed,
Leit oer ieder slingerpaed;
Alles ûnderhâlden gnap,
Sjocht men daelk, by ieder stap!
Ris in blompark: knop en blom
Kipet blier yn ’t grien rounom.
Hjir Geraniums, Roazen dêr,
’n Nagelpark dêr jinsen wer;
Neist it simmergoud en brún,
’t Yngrien fen in wintertún,
Coniferen, Thuya’s, Din,
Hwet men mar bitinke kin.
En dan is dêr greate kar,
Fen Reinett’ en Juttepar,
En fen giele Zomeraagt,
Dy ’t mei ’t earste jier al draegt.
Nou dat wier in lange tocht,
Dy ’t ús nijs en nuttigs brocht.
Nou sjenn’ w’ efkes oer ’e mar
Blauw en wiid.... hwet in gefar,
En ho’n seils by ’n inkle boat,
Tjalken, jachtsjes, alle soart:
Eastemar, dêr flak dwarsoer,
Mei syn mounle en dûbble toer,
En Samar komt yn it Súd
Moai ta ’t hege beamgoed út,
Dat dan as ien griene krâns,
Ta Garyp de kym giet lâns.
Birger Nijstêd gean’ wy lâns,
As foarbûrren gâns hwet mâns,
Dan komt yn syn greatskens gauw,
Birgum ’s toer en tsjerke nou,
Stiet mei krúsfoarm yn syn pronk,
Yet stiet hy dêr.... hwet ek sonk!....
Bleau hy fen it Kleaster oer,
Mei syn Tsjerke—hy—de Toer.
Fen de Twisken-Dykster-Streek
Komt út „Bûtenrêst” de reek,
Gean’ wy dat in eindsje om,
Tepp’ w’ oan ’t poeltsje in „Lieseblom!”
Birgums mounle is bikend,
Ieuwen is hy ’t mealen wend;
Sjoch syn bréde sânwei lâns,
Dêr stiet hy nou frij hwet mâns.
Mar ho fremd is dit bitocht:
Hjir de dead mids ’t libben brocht,
Yn sa’n drokke herne in grêf,
Past dat for it minsketsjêf?
Fréde en swijen wol de dead;
’t Moat fen ’t libben dan mear neat;
Nei dit libben swiete rêst,
Fier fen drokte slept it bêst.
’n Slot mei ’n oanlech komt nou sa,
Eart wy yet de bûrren ha’.
Net to breed en net to nau,
Sjenn’ wy rjuchtút him hiel ou.
Sizze „Dei” by Tsjibbe Gearts,
Yn it Frysk dêr fierwei ’t leardst!
En nou troch nei ’t úterst West,
Treffe ’t lykwols net mear bêst;
Do dêr twa rige iken yet
’t Paed oerskaden, sa as net,
Men jamk yn dizz’ omtrek foun,
Dy bikend wiern’ fier yn ’t roun!
Och mei wémoed sjenn w’ er nei....
Hwet wie ’t do in moaije wei!
Dochs is by ’t forstoarne grien,
Altyd yet de poppestien!
Birgum, dat just Birgum is
Troch him—dêrom is it wis,
Dat hy nea net giet forlern,
Omdat al de Birger bern,
Kamen allgear al den dei,
Fen de Poppestien iens wei.
’t Birger bernekrijen is,
Bliûwt hy dêr, al ridlik wis.
d’ Ikebeammen binn’ dêr wei,
Slimmernôch—mar gean’ wy nei
’t Noarden út, dan libje w’ op,
Dêr is bosk wer, beamtetrop!
Ticht is ’t dêr—fen beamte fol;
’t Gealtsje komt dêr maitiids wol,
Klysters hûsje ornaris dêr,
Sjonge om Maeije allegear.
Wetters blinke er klear en ljacht,
Ut it grien fen beamtepracht,
Skadich is it dêr en smout
Twisken ’t kreil en opgeand hout.
Nei de Daem strak, krekt oars-om,
Fiergesichten dan rounom.
’n Linebeam op ’t Markelân,
Merkt men oan yens lofterhân,
Tsjeppe hûzen, griene greid,
Hwer in houtflot ’t plak ús seit,
Dat dêr iens de „Poltrok” stie
Dy ’t as houtmounl’ namme hie,
Dochs draeit altyd dei oan dei,
Oan de nije wetterwei,
As syn broer út d’ âlde tiid,
Parset d’ oalje nou út ’t sied.
Hjir stean’ wy dan op ’e Daem.
’t Plak wier altyd hwet fornaem.
Simmers skipfeart en derby
Den ljeafhabbers fiskerij.
Hwet dat hjir in drokte jowt!
Skippen, boaten, ef fen Ljouwert
Dy fen Amsterdam—fen sins
Binn’ op reis miskien nei Grins.—
By sterk iis, ho’n winternocht,
Dy ’t de Birgermar hjir brocht!
’t Moaijste plak yn Fryslân wis,
Dat dêr oan it wetter is!
Dêr d’ Iikmounle fen alear!
Docht de bast nou net mear sear.
Seis en fjirtich kear sahwet,
Slacht de koeken hy, sa ’t moat.
Hjir waeit oan ’e wetterkant,
It frij fen East- en Westekant.
Lang forlyn hat hy forlern,
Hy, syn broer, it twillingsbern,
Dy ’t dêr by de âlde Daem,
Sage mei syn dûbbel raem,
’t Is net oars: mar jammer is ’t,
Dat men him dêr ek al mist.
’t Utsicht: ho ’t yens each yn ’t Wêst,
Op safolle toeren rêst.
Min sjocht midden Fryslân yn;
Oer de Ie yn sinneskyn,
Klear Sawâld rjuchts oan yens hân,
Lofts Garyp yn beamterân,
Warten lit syn toer yen sjen,
’t Greate Wergea amper. Hen!
Dêr komt efter ’t beamgoed wei,
Ljouwert selst op in heldre dei,
Wettermounlen ha dêr ’t ryk:
Hast neat sûnder mounle en dyk.
Sjocht min dan ris ta bislút,
By moaij waer nei ’t Easten út,
Dan jaen’ dochs wy wol de kar,
Oan ’t gesicht oer Birgums Mar!
Bosk-omseame leit syn blauw,
Dan ’ris wiider, dan wer nauw,
Hielendal for d’ eagen bleat,
Ta de Skûlekboarger feart,
Hweroer ’t Tilster mounlepear,
Teant him heech en ljacht en klear,
Oer it drokke skipgefar,
Fen de greate Birgermar.
Dêr rize út yens hert sims tinzen,
Sa mar fen selwer faken wei,
Hja kamen fier fen oer ’e grinzen,
Fen jister en fen hjoed de dei;
Hja kamen fier fen wit hwa hwerre,
De measten tige unforwacht,
Hja kamen ús oer ’t mot by nacht,
Hja wolle graech ús nocht bidjerre,
En lykwols men kin dêr net foar;
Hja komme binnen, lang net skrúten,
Hja ha net tikke earst op ’e rúten,
Net mei de klink rink’le oan ’e doar.
Men moat ta d’ ein ta hjar oanhearre,
En selwer mei men net oan ’t wird;
Hja prate troch fen hwerre en dêrre,
Men fielt ornaris hwet ’t bitsjut.
Hja prate oer unfoldiene rekken,
Dy ’t by yen al forgetten hiet,
Mear komt dêr fen ús greate brekken,
En hwet dêr mear yn ’t boekje stiet.
Yet goed to meitsjen, o safolle!
Hwet klear west moast al o sa lang!
Wy lieten alles mar sa ’t rôlle,
Wy wierne tsjin ús sels net strang;
Men woe it graech by ’t âlde litte,
In bulte omslach joech it faek,
Dan scoe ’t op ’t lêst grif wol forjitte,
Dy drokte waerd’ in hiele saek.
’t Is al fen kant nei dat men tochte,
’t Wier troch de lange tiid foldien.
Sei, as men ’t yen tobinnen brochte,
„Dêr is de strikel fêst oer gien.”
O, alderlei forkearde dingen,
Dy hie men sommers by de ein,
Men sei en die sa faek dan ringen,
Hwet better net wier dien ef sein.
Ho faek dat men yen dan net steurde,
Oan sa’n mispaske, rimpen dien,
Gjin amerij dêr iens om seurde,
En dêr oer neitocht net iens hien’.
Flokt hat men wol en kett’reminte,
In oar to nei west yn yen praet,
Wy joegen ’t wer mei dûbb’le rinte,
In wize mûle: in lange haet.
Wy ha ús eigen stâl forbûke,
Troch ûnforskilligens en hwet,
Nou moatt’ w’ in swiere sile lûke,
En sizze: hwet ha’ wy in lot!
Wy moasten omsjen nei al ’t jinge,
Dat lang net yn ’e heak yet wier.
Hja praetten earnstich, woen’ ús twinge,
As men net nei hjar sin nou die,
Dêr kamen ek al drigeminten,
Us lot, ús Lok, dat hinge er oan,
’t Giet net allinne om ’e sinten,
Men tinkt ek om ’e dei fen moarn,
Om yens fetsoen en om yens eare,
Men seit: host’ mûchlik dat ’t sa kaem?
En moat it sa? hwer scil men keare,
Nou ’t it sa’n kronkelwei krekt naem.
Men fielt yen op sa’n stuit neat lekker,
Hjir stiet it moatten foar ’e doar,
Dêr wirdt yen sei: „wirdt mar goed wekker,
„It jildt Jo sels, folstrekt gjin oar.
„Men kaem om ’t Jo rjucht-út to sizzen,
„Wy binn’ allinne dêr om kaem,
„Ho dat de saek nou komt to lizzen,
„De moite hat men dêr ta naem.”
—Lêz op dan mar: ik moat wol heare,
Ik kin de wierheit dochs net keare,
En ikkerje, hwet ’k misdie, op:
Ik krij in poarsje op ’e kop.—
„Wy komme aerdich earst fen fierren,
„Fen ôf Jo trije en tweintich jierren,
„Do wiern’ Jo mounich—ta ’t forstân,
„Nou stien’ Jo hast op ’t grêf syn rân,
„’t Is tiid, ta omsjen wol to kommen,
„Dyn skildbrief sprekt fen greate sommen,
„’t Stiet mei dyn saken bare bryk,
„o Jonge, ho wirdst dû wer lyk!
„’t Bikrûpt my, dat ’k net ien’ris yette,
„Myn goede rie koe hearre litte,
„Dos skodsje d’ âlde minske ou,
„Kear ta dy sels yn: ha birou!
„In heale ieuw is al forstritsen,
„En mei ’t forkearde hast net britsen,
„Wist dû miskien, ho âld dû wirdst?
’k Bigryp net, host it langer hirdst’;
„Foar ’t lêst is ’t, dat ik dy warskôgje!
„En mei it nea Jo dan birouwje,
„Dat Jy net nei my harken, Man!
„Sjesa! nou witt’ Jy er alles fen!”
Dêr prate tsjin Jo, Jo gewisse,
Jo kinn’ dy echte Frjeun net misse,
Dy hâldt Jo mei syn fêste hân,
—As Jo oan ’t wilewaeljen binne,
—En op forkearde paden rinne,
—As Jo taharkje—yn ’e bân!
Beide bloeije: Lok en Blommen;
Habbe wol hwet fen eltsoar;
Tagelyk sjocht men hjar kommen,
Troch ien bui fordwine hja.
Tonger kin sa rimpen komme,
Broeit sa ungemirken op,
En de jouns leit al de blomme,
Weiheilt mei hjar moaije knop.
Hwa scoe dat om middei sei ha?
Do ’t de loft sa helder wier,
Dat it ljeave blomke lei sa,
En foarby wie wille en tier!
Minske, sa ’s Jo lot ek folle,
Sa ’s it mei dit blomke gie,
Dat de moarns hjar moaije holle,
Yet sa blier opstitsen hie!
Moarns binn’ wy faek lokkich tige,
Alles is dan licht en rom,
Mar do ha w’ in tynge krige,
Dy smiet it yn-ienen om.
Mar ien flater, dy ’t wy meitsje,
Dan ’s faek al ús wille wei,
O, dy kin sa tûk sims reitsje,
Lok en Blomt, dy nimt hy mei!
’t Mei bare tsjuster lykje,
As alles tsjin yen is,
As alles raer giet, mis;
Us frjeunen ús untwykje,
Neat mei ús op mear ha’,
Ja wis, ’t spant sommers sa,
Dat wy dan hast biswykje.
Rjucht út dêr troch! gjin triennen;
Nei rein komt sinneskyn,
Dêr mar mei moed op yn.
De smerten, dy ’t ús ’t dienen,
Sjenn’ wy dan efternei,
Dat oars ús paed net lei,
En toant ús, hwa ’t wy wiernen!
Grou! ynmoai doarp, sa tsjep, sa skien,
Sa’n echt Frysk doarp, soks fynt men tin.
It winkt út allerfierste fierte,
Sa frjeunlik ús al neijerby,
Ef nou foart-earst—ef wer op nij,
Us ’t Wolkom ansens sa scil hiette.
In diamant yn grien en blauw,
Sá liket wol ús ienich Grou,
Hwer ’t wimelt hast fen boat en skippen,
Nêst boerepleatsen foars en frij,
Elts mei syn wettermoulne erby,
Yn troppen kij, as bûnte stippen.
En mids dat al stiet heech ús Grou.
As boppest breed it tsjerkgebou.
De toer echt-frysk nei d’ âlde moade;
De trije mounlen heech en frij,
Bring’ oan ’t gehiel ek hjarres by,
Mei ’t hege beamt oan ’t moaije oarde.
Hjir ha de eagen tige kar:
Yn ’t Súden blinkt de blauwe mar,
Tomiette yen mei sulv’ren weagen;
Nei ’t Westen krinkelt breed de Grou,
Noard-op oer ’t fjild riist d’ Aldehou,
Earst komt oer ’t Wiid de Bird foar d’ eagen.
Sa binn’ wy nou yn ’t rounte gien;
In lytse rounreis ha wy dien.
Mar scoene wy biskriûwe al ’t skiene,
Al ’t moaijs sjen yn sa’n amerij,
’t Echt-fryske yn dy skilderij,
Hwer eindsje? siz my, hwer bigjinne?
Gean ’ris in ljachte simmerdei,
Yn ’t jachtsje oer ’e wetterwei,
—Fen Noarden ôf—fen Earnewâlde,
En stjûr dan nei de Grouster toer,
De brede, kroeze wetters oer,
Dan scil men Grou unthâlde!
Al hien’ de greate Broerren[1] net,
As Bern dêr ’t earst de foetsjes set,
—De Ljue, dy ’t Grou for alle ieuwen,
Great-makken ta de heechste rom,—
Dochs seach men oars nei Grou ek om:
Syn moaijens wie dêr om to bliûwen.
Lykwols is Grou, is Grou troch hjar
Yet greater Grou waen, selst de mar,
—Tinkt yen—rûst ljeafliker, is blauwer;
Hjar Heitehûs wirdt eare erom,
Dêrom bloeit op hjar terp de blom,
De finneblom by ’t maitiid gauwer.
[1] De Broerren Halbertsma
De Maitiid komt mei grien en blomt,
En allerhande fûgelsang;
Natúr ûntdocht hjar fen ’e twang;
De blêdsjes roppe: „jaen my romt!”
Hwent sikerwier! de Maitiid komt,
It is net oars, wy wierne bang,
It dûrre ek in bytsje lang.”
Elts blomke flústert yn ’e greid:
Foarop jimm’ bledsjes, to! derút!
De wyntsjes waeye bol fen ’t Súd,
Hark mar! swietlûdich troch it reid,
Hwer ’t reidmoskje yn syn sangkje seit:
„Kom mar, in gau en goed beslút,
Kom bledsjes jimme mar foarút!”
Der komt in maitiidsbuike oan,
Mei bûterdrippen by de rûs;
Dy komme er oan mei sêft gesûs,
Bytiid al yn ’e iere moarn.
Dat is for ’t lytse krûd sa skoan.—
Nou ’t dript fen ’t beamte en fen ’e oes,
Brekt ’t earste blomke út syn klûs!
Hwet hie dêr mennich fûgelpear,
Nei útsjoen dat sa fier ’t hast wier!
Faek harke ho ’t it dochs wol stie,
Mar altyd wie it, kear op kear,
Gjin ien fen allegear wie klear;
Gjin ien die ’t yet de tynge hie,
Dat nou it selskip hinnegie.
De Eiber doarst net ienris yet,
Lit stean fen ’t lytse fûgelgûd;
Der gyng alhiel gjin ien fen foart;
It Sweltsje hie ’r him net nei set,
It Gealtsje wier lang net biredt;
’t Boumantsje net, dat ek mei moat:
En nou waerd’ ’t wachtsjen yet sa koart!
Sjoch! op ’e hege skûrrenaed,
Dêr stiet ús keningsfûgel nou!
Sjocht fen syn hege prikkebou
Oer hûs en lân, oer poelke en paed,
En loert de minsken yn ’e kaert,
Ef siket dobbe en sleaten ou,
En wachtet klepprjend op ’e frou.
En mei him kaem it hiele boun,
Him wipte Bouman op ’e stirt,
It Sweltsje fleach allike hird
En hat op ’t anker ’t nêst wer-foun,
It sjongt en fluitet oer ’e groun,
In sang, dy ’t Maitiidsnocht bitsjut,
Men fielt nou, dat it Maitiid wirdt.
De Sinne laket bliid dat ta,
En hiet de twirkes „sêfkes oan,
„Dat Moaije moat my net bidoarn,
„Fen sêfte koeltjes moatt’ hja ’t ha,
„En sinneskyn, dat meij hja sa!
„Tear binn’ de blomkes: neat gewoan,
„Klûmsk ’t fûgelt: thús sa’n earste moarn!”
Sjoch! ho ’t nou alles him ûntjowt;
Gjin inkeld beamke ef ’t wirdt grien,
De maitiidspronk wirdt al oan dien,
De pûskes rûke oan ’t wylgenhout,
Gjin fûgel, dy ’t gjin nestjes bouwt,
Gjin blomke dat net bloeit, gjin ien!
Ho ’n minsken, dy ’t forlangst ek hien’!
Jowt min yen ’ris op in paed,
Om hwet moais fier ef neiby,
—Wie ’t oars, ’t die my bare nij,—
Ef men kaem al gau to Raerd.
Raerd is wûnder tsjep en skien,
Min sjocht dêr by eltse stap,
Neat as alles lyke gnap,
Ef hie ’t stees to pronk mar stien.
Môlke, bûter, tsiis en fé,
Ha oan sútrigens in mier,
Dêrom is hjir minske en dier
Skien, en alles op syn sté.
Ut ’e farwe gjin ien hûs.
Yn ’e túnen ’t moai opredt,
Nagelboskje en blommebed,
Friskgrien en ta ûnderen kroes.
En giet men de bûrren út,
Dan is ’t as in skilderij:
Griene lânnen, fol mei kij,
Nei it East en West en Súd.
Greate pleatsen skûlje smûk,
Efter ’t iperen gerdyn;
Dêrwei sjocht men ’t fjild fier yn,
Troch in skut fen blêd en tûk’;
Sjocht men ho ’t yn ’t Westen stiet,
Mei de loft, nou ’t buijich wirdt;
Seit men: rint de Mounle ek hird?
Ef dat it nou noch al giet.
Sa is it by Flansum om,
Nei ’t Súd-Easten út fen Raerd,
Dêr ’t nei Jinsum giet it paed:
’n Moaije wrâld yn it rounom!
Is it sahwet heldre loft,
Sjocht men súdlik doarp en toer!
Selst de Snitsermar dat oer,
Ljachtblau yn it middeiskoft.
Dan rêst dy kant út yen each,
By Tersoal in amerij;
Oan ’e Súdkant, tichteby
Leit „de Wieren,” del nei ’t Leech.
Lêz ús Halbertsma der oer.
Lêz de „Wite Flokken” goed;
Printsje djip dan yn it moed:
Clare en hjar Jonkerbroer.
Dêr is al dat jinge bard,
Dat men wol ûnthâlde kin:
Plakjes nei en dierber yen;
Dy ’t yen lizze nei oan ’t hert.
Draeije w’ op nou ’ris nei ’t Noard,
Hwet is ’t dêr ynienen sêft!
Hwet is ’t oer de kleare greft
Dêr in smout en skadich oard![2]
Yngrien beamte swier en heech,
Iper, Esk en Populier,
Breed en foars ha hjir wol tier,
Wirde beammen great en dreech!
En dat park mei Roazen dêr,
Dy hjar soeije op ’e wyn,
Pronkje yn ’e sinneskyn,
Mei Geraniums jinsen wer.
Hiel de yndruk is fen Raerd,
Dat it him sjen litte kin;
Sokke plakken fynt men tin:
Dat it gnap is sûnder praet.
En der binne hollen, hear!
Dy ’t oan Letterkinde dwaen’,
Dy dryst hjar op ’t paed kinn’ jaen,
Sokke Mannen dêr in pear!
[2] Jongemastate.
As de Maitiid komt,
Scill’ wy blomkes ploaitsje,
Rea, pears en giel blomt,
Scill’ wy siikje en teppe,
Woll’ w’ ús tige reppe.
Lykje scoe ’t ús hwat,
Om dan thús to bliûwen;
Dan binn’ wy biredt,
Dan moat elts syn tonge,
Mei de fûgels sjonge!
Dan binn’ wy derby!
Lit mar earst it ljurkje,
Oer it blomt op nij,
Lûd syn trillers hearre,
Dan gien’ wy togearre!
Sêft komt de stille maitiidsjoun,
Fen ’t gouden Westen wei;
Myld strykt in wyntsje oer ’e groun,
As lêste amme fen ’e dei,
En seit elts blomke Goedenjoun!
Hja ha de hiele dei trochbloeid,
En binne warch op ’t lêst;
Hwet ha se hjoed mei ’t wyntsje djoeit!
Nou foelen s’ yn ’e swiete rêst:
It Súd hat hjar yn ’t sliepke soeit.—
De klyster song út fiere fiert’,
For hjar syn widzeliet;
En nou ’t hja sliepe sjongt hy yet,
Troch hiel it gea syn jounsang giet,
Mei hwa ’t gjin sjonger oars him miet.
Nou spraedt de bleke skimerjoun,
Syn wollen tekkens út,
Fen wite dauwe fier yn ’t roun,
Bistoppet gêrske, blomt en sprút,
Elts herntsje en hoekje fen ’e groun.
De stjerren kamen, ien foar ien,
De jounstjer foarst, foarút.
En sein’: sjesa! dat is goed dien,
Wy weitsje erby yet ta bislút,
Krekt as wy ’t sels bioard’re hien’.
Ho fredich leit dêr alles nou,
Yn djippe slom en rêst,
Stil under ’t hege himmelsblau!
Gjin noed, gjin soargen en gjin lêst,
Brekt foar in amerij soks ou.—
Aldjiersdei! In begraff’nisdei!
Nou lizze s’ yn ’e lêste siken,
Dy bulte dagen, lange wiken,
Hja stouden as de moude wei.
Hwet like ’t foar ús útsjende eagen
Dat nije Jier in skoft; fol moed
Fen wâl w’ it skipke stekken seagen,
It heugt ús as de dei fen hjoed!
Ien Jier ha’ wy mei him forkeard,
In hiel jier, súver alle dagen;
Hien’ sims fen him gâns to fordragen,
Mar wiern’ faek sels ek bot forkeard.
Ho faek gyng ’t ek net op in kreauwen!
It spande omraek sims underweis!
Wy krigen alderlei to preauwen,
En moasten mei, de hiele reis!
In hiel jier hawwe wy sa fearn,
Faek wier it skouwen, inkeld silen,
Mar faker bluistrich waer bywilen,
En altyd wis oan ’t roer to stean.
Mar as ’t stiif yn ’e wyn op moaste,
As ’t dêr om gyng, dêr oer ef yn,
Dan gyng ’t, mar ’t skipke krêke ef boarste ’t,
En ’t joech him kroanjend yn de wyn.
Wy hawwe ús selskipsman nou hawn,
Wy koen’ him oer gjin strieke lûke,
Al wierne wy noch sa forbûke,
Hy joech ús dêrom ’t folle wân.
Wy habb’ er folts by sitte litten....
Hwa ’t oerbleauwn binne, sizze nou:
„Breed hoege wy ’t net út to mietten,
Net graech tobek, fen meet wer ou!”
Farwol dan, âlde farrensman!
Farwol! dû hast ús heislik pleage,
Leist’ om ús boarst in iz’ren beage,
En hâldst’ ús wiken lang yn ’t span.
Dochs woll’ wy as frjeunen fen dy skiede,
Al giet it net fen herten just,
En scille strak dyn tsjef biliede,
Hwermei dû gled forgetten wirdst.
Sjoch ho moai de roeden swaeije,
Fen de mounle troch de loft!
Sunder rêste, sunder skoft;
Al nei dat de koeltsjes waeije,
Gean’ se hird ef staed’ger om,
Altyd wer yn ’t wiid rounom.
Boppe pleats en alle skûrren,
Hat hy breed de seijels spant;
Ja hy set it yn ’e kant,
Mei de toer syn hege mûrren.
Op ’e bûrren sjocht hy del,
Dy ’s by him alhiel gjin tel.
Kaem de wyn fen ’t Noarden jister,
Nou fen ’t Súd—gjin falikant
Hat de baes, hy ’s by-dêr-hand,
Né, dat hindert him net bjuster,
Dêrom jowt hy ’t wirk net oer,
Draeit—sjocht ek nei ’t Súden oer
Opsjen nei syn heechheit dogge,
Slotbiwenners—like goed
As de lytse ljue, dy ’t hjoed
Komme mei twa fiifkop rogge,
Hy dêr oer to sizzen het,
Ef hja ite scille ef net!
Hwent as hy it wirk ’ris stake,
Sei: ik liz gjin seil dêr op,
’k Draei net nei de wyn myn kop,
En om dreigeminten lake,
Net ien slach yn ’t roun dwaen woe,
Siz ’ris, ho ’t dan komme scoe?
Nou! hwet scoene s’ om boltsjes roppe!
En om bôle! ’t lûdst om brea!
Ryk en earm fen hiel it gea,
Scoe tsjin ’n mounledoar oanskoppe,
As gjin moal to krijen wier,
Omt de mounle stil mar stie!
Sjoch! hy kin dêr Kening hiette!
Hast safier as men him sjocht,
Yn syn wezen sljucht en rjucht,
Dochs ynskiklik boppe wiette,
Hwent hy freget dêr noait nei:
„Wirdt dit brea for Klaes ef Kei?”
Hat hy mar de swiere sekken,
Under op ’e mounleflier,
Dan is ’t oare him gjin sier;
Sjoch, in strop komt om hjar nekken,
En nou yn ien amerij,
Hat de stien hjar neijerby.
Krekt ef is ’t fensels—nou geane
Ut ’e souders stikken wei,
Slagge ta sa daelk dêrnei;
Lit it rogge wêze ef beane:
’t Falt dan mar de mounler sa,
Yn ’e earms fensels sa ta.
En de tûz’nen kerrels rolje,
Twisken ’t swiere stiennenpear,
En dy knipe hjar sa gear,
Dat s’ as moal de sekken folje,
Wylt de stien yn ’t rounte fljocht,
’t Bromt en ’t sjongt dat it hwet docht!
En dêr-boppe, ho ’t de redden
Allegear drok yn ’e war,
Ho ’t troch ’t kamwirk hja eltsjoar
Neisette mei koarte tredden!
Om hjar spilwirk geef en swier,
Freeslik oan to sjen, sa wier!
Hwet dat snûrret, fljocht en sûzet!
Ho ’t dat dounset, draeit en snjit!
Sjen en hearren yen forgiet!
Hark! noch slimmer ’t skûrt en sûzet,
Nou ’t de tûzen poun swiere as,
Rekke fen syn fang wer los!
Nou ’ris bûten! hwer de roeden,
Gean’ mei foarsje foar yen lâns;
Nou, dy lingten sizze gâns,
Men hat yen dêrfor to hoeden,
Dat dy sauntich foetten kreft,
Yen net tsjin yens lichem treft!
Ho ’t it swypket om ’e hekken!
Hwer de wyn de seils yntriûwt,
By hjar hiele lingte opkliûwt.
Sjoch hjar gong hjar nou útrekken!
Nou ’r ’n dikke koelte kaem,
Dy-’t flink ’t seil to pakken naem!
Krekt as brede earnewjukken,
Bliûw’ s’ oan ’t sweven troch de loft!
Laitsje om ’n dikke wolkenkloft,
Al wirdt ’t waer ek tsjok bitrokken;
Under—midden—boppelyn,
Nimt hy ’r ou al nei de wyn.
Seit de wyn: „ik scil it witte,”
Dan seit wer de mounler mar,
Nea forslein: „ik jow jo kar,
Raze jo sa boppe miette,
Dan myn boerden allegear,
Dêr mar út: dan bin ’k ek klear!
Wirdt de wyn dêr om bolstjûrich,
Smyt hy ’t op in oare bûch,
Wirdt hy kytlich ef unfoech,
Wirdt hy bluistrich en oproerich,
Ropt hy: ’k scil dy fine strak,
As ’k dy by de lurven pak.”
„Dat is neat, dan gean ’k oan ’t kruijen,
’k Nim it lêste boerd dêrút,
Kom dan op fen East ef Súd,
Tonger- ef mei Noardske buijen,
Sjit mei stoarm út nei ’t Noard-West,
En doch dêr ’ris goed dyn bêst.”
„’k Wist, do hiest dat op ’e tonge,”
As ’t do nei ’t Noard-Westen wolst,
Raest do altyd op dyn holst;
Och, dan gean ik mei myn jonge,
Sjocht de Mounle dy lyk oan:
En untklaeit him: rêst ta moarn.
Dan bist hwet bikaem fen ’t razen,
En wer aerdich brûkber waen,
Bist by nacht nei ’t Westen roan,
Fris en swiet bigjinst to blazen
En mei folle seijels dan,
Giet de moulne yn ’t roun dêrfen!
In jier ha wy wer hawn,
It hie ús oan ’e bân.
It foel in bytsje ta,
Al wier ’t ek sa ef sa.
Wy woene him wol slite;
’t Wier al wer gâns in rite,
Dat wy dy lange baen,
It mei him hien’ to dwaen.
De minste wie hy net.—
Hien’ wy dêr ús nei set,
Dat hy gjin bêsten wie,
En ’t goed nou for ús stie,
Al wie ’t mar sa’n lyts krûmke—
Hy kriget dochs in plûmke;
Wy untsprongen mennich dâns,
It koe dêr aerdich lâns.
Sa’n toalve moannen tiid,
Is dat ’r ús skrippe liet,
Wy moasten troch ’t kerwei,
Hy seach ús sims ’ris nei,
Ef w’ ek dêr ’ris útwounen,
Hwerta w’ ús iens forbounen,
Ef dat mei lek en brek,
Foldienen oan ’t bistek.
Sa binn’ w’ er einliks kaem;
It wirk waerd’ ús ôfnaem.
Wy binn’ fen ’t jiergebou,
Mei eare nou wer ou.
Nou sjenn’ wy, hwer wy binne.
En ha w’ ek hwet fortsjinne?
Ef binn’ wy like fier,
As by ’t bigjin fen ’t jier?
Dan ha w’ ús fêst net ward,
Wy ha útjown en bard,
Yn sa’n hiel lange tiid,
Dy ’t nou wer fen ús giet.
Seach dy ús sa wol skrippen?
Sadat it swit mei drippen,
Mei drippen op ’e groun,
Us fen ’e troanje roun?
Ha wy ús bêst wol dien?
Ha wy mei eltsenien,
De frede en de rêst,
Ta ús en allemansbêst,
Ha wy dy goed biwarre?
En ha wy fruchten garre?
Dy ’t dûrje oer ’e tiid,
Hwer neat forlern fen giet?
As men „Ja” sizze doar,
Dan stiet it goed derfoar.
Binn’ mei ’t Aldjier wy lyk,
Dat spilet nou de wyk.
Sa kin men frij-út sizze,
Dêr kin niks swier ús lizze,
De rekk’ning is foldien,
En ’t is yet aerdich gien.
Lit de blomkes rea ef blau,
Pears ef bûnt ef poarper wêze:
Dat stekt net sa bare nau,
Mar dat ’s wier! sa tige gau,
Kinn’ s’ ús troch hjar moaijs bilêze,
Ha s’ ús al to pakken nomd:
Dat is fen hjar moaijens komd!
Blommen op yens libbenswei?
Ef dêr dy ek rjue wol binne?
Och, wy sjenn’ dêr faek net nei;
Ef wy gean’ hjar út ’e wei,
Ef wy draeije er al om hinne;
Né, wy sjenn’ hjar hast net oan,
Binn’ hja noch sa moai en skoan.
Sunder blommen nearne nocht!
As men hundert tûzen gounen,
As it greatst ierdsk lok oansjocht,
’t Heechste lot yen dat ’ris brocht,
o Sa’n skat w’ yn-ienen founen,
Nou ik leau, ’t waerd ús to drok,
Mei dat o sa greate lok.
Scoe men for yen selver net,
Eang dan fen sa’n tynge wirde?
As in joadsje út ’e stêd,
Yen sa’n jild brocht, noch hiel let!
Ik koe ’t, leau ’k, sa’n nacht pas hirde,
’k Wier dy hiele nacht lâns bang,
O hwet waerd’ sa’n nacht dan lang!
Soargen, eangsten, folle noed,
Scoene yen dy bankjes bringe!
„O hwet hat dy man in goed!”
Sei men—„mar gâns yn ’t gemoed!
(„Hy hat okkerdeis al hinge!)
„Is it libben tige sêd,
„Giet moarns om fiif ûre op bêd!”
Om syn jild krijt hy gjin rêst;
Deis giet hy in hoartsje lizzen,
Mar dan slept hy noch net fêst!
Lykwols! hat hy ’t rom en bêst,
Is it algemiene sizzen.
Mar ik siz: gjin ink’le blom,
Bloeit for him yn ’t hiel rounom.
Frede, sounens, rêst yn ’t moed,
’n Bytsje soargen, ’n bulte wille,
Sliepe kinne sunder noed,
Om it saneamd wrâldske goed;
Dat men skoan yen lot kin tille:
Blomkes, yn it libbensgea,
Blau en pears en poarperrea!
Ljachte blide maitiidsmoarn!
’t Sintsje yn ’t East as gouden kroan,
Strielt sa warem oer hiel de ierde,
Oer de yngriene fiere miede;
’t Ljurkje sjongt dêr ’t heechste liet,
Wit fen nocht him hast gjin ried.
Boppe d’ earste bûterblom,
Swaeit it liepke hieltiid om,
Mei syn tummeljen en draeijen:
Hwent dêr is syn nêst mei aijen.
En de skriezen stappe heech,
Troch it wetter fen it Leech.
’t Lytse poelke yn ’t djippe blau,
Ropt syn weagjes wekker nou,
Hwent de strieltsjes fen ’e sinne,
Kypje oer syn reidtsjes hinne,
En nou moatt’ se, al woll’ se net,
Binn’ yn-ienen ek biredt.
’t Eintsje kaem nou gau fen ’t nêst,
Siet hja oars ek tige bêst,
Do ’t hja d’ earste waerme strielen,
Fen ’e sinne kaem to fielen,
Sylde ringen hja sa swiet,
Troch it friske, kleare wiet.
Heech troch ’t blauwe fen ’e loft,
Fart in gouden wolkenkloft,
Foar ’t Noard-East syn sêfte sigen,
Dy ’t dêr nou giet troch ’e twigen,
Wylt fen ’t wylgenpûske-blomt,
’n Hunnichswiete azem komt.
Hearlik bist do, Maitiidsmoarn!
O wy leauwe it tige skoan,
Dat de blomkes iepen geane,
Dat gjin fûgelkeeltsjes earne
Swije kinne by sa’n nocht,
Dy ’t Natúr alhiel trochtsjocht.